W dniach 6-13 października 2014 przyznano tegoroczne Nagrody Nobla. Oto zestawienie laureatów.
Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki
(przyznana 07.10.2014)
Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki przyznano trzem naukowcom: Isamu Akasaki, Hiroshi Amano i Shuji Nakamura. Zostali uhonorowani za wynalezienie wydajnej diody emitującej niebieskie światło. Nagrodę stanowi kwota 8 mln koron szwedzkich (ok. 3,6 mln zł).
Wynalazek trójki naukowców umożliwił wytwarzanie jasnych i energooszczędnych źródeł światła białego oraz sprawił, że tradycyjna żarówka jest obecnie zastępowana przez wykonane z półprzewodników miniaturowe świecące diody. Diody LED (czyli z angielskiego light emitting diode) w przeciwieństwie do konwencjonalnych żarówek mają bardzo małe rozmiary, dużą wydajność oraz trwałość (wytrzymają nawet 10 lat świecenia).
Wszyscy trzej naukowcy pochodzą z Japonii. Isamu Akasaki, urodzony w 1929 r. jest profesorem Uniwersytetu Nagoya i Uniwersytecie Meijo w Nagoya oraz dyrektorem tamtejszej jednostki badawczej. Hiroshi Amano (ur. 1960) jest także profesorem na Uniwersytecie Nagoya. Shuji Nakamura (ur. 1954) pracuje obecnie na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara.
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii
(przyznana 08.10.2014)
Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii przyznano trzem osobom. Naukowcy Eric Betzig, Stefan W. Hell oraz William E. Moerner odznaczeni zostali za wkład w rozwój mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości. Nagrodą w kwocie 8 mln koron szwedzkich (ok. 3,6 mln zł) naukowcy podzielą się po równo.
Członkowie Komitetu Noblowskiego uzasadnili swoją decyzję: ?Dzięki ich osiągnięciom mikroskop optyczny może zajrzeć w nanoświat. Mikroskopia stała się nanoskopią?. Osiągnięcia mogą być m.in. w badaniach chorób uszkadzających mózg, np. Parkinsona.
54-letni Eric Betzig, amerykański chemik pracuje w Howard Hughes Medical Institute w Ashburn w Stanach Zjednoczonych. 51-letni Stefan W. Hell jest rumuńsko-niemieckim chemikiem. Pełni stanowisko dyrektora Max-Planck-Institut für biophysikalische Chemie w Getyndze w Niemczech. 61-letni William E. Moerner, pochodzący z Ameryki jest profesorem Stanford University w Kalifornii (USA).
Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii
(przyznana 06.10.2014)
Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny przyznano trzem naukowcom. Amerykanin John O?Keefe oraz para Norwegów: May-Britt Moser oraz Edvard I. Moser nagrodzeni zostali za odkrycie ?wewnętrznego GPS człowieka?, tzn. systemu, który odpowiada za orientowanie się człowieka w przestrzeni. Badania mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia działania mózgu. Dają też szansę na pogłębienie wiedzy na temat choroby Alzheimera.
W 1971 roku John O’Keefe odkrył pierwszy element systemu pozycjonowania. Ponad 30 lat później, w 2005 roku, May-Britt Moser i Edvard I. Moser odkryli kolejny element tego systemu – komórki nazwane przez nich ?komórkami siatkowymi?, które tworzą układ pozwalający na precyzyjne określanie położenia i odnajdywanie drogi.
Nazwiska noblistów ogłoszono w poniedziałek w Sztokholmie. Komitet Noblowski zdecydował, że 75-letni O’Keefe otrzyma połowę z 8 mln koron szwedzkich (ok. 3,6 mln złotych), a drugą połową podzieli się równo małżeństwo Norwegów.
John O’Keefe to urodzony w 1939 roku Amerykanin mający też brytyjskie obywatelstwo. Doktorat z psychologii fizjologicznej zrobił na McGill University w Kanadzie w 1967 roku. Obecnie jest dyrektorem Sainsbury Wellcome Centre in Neural Circuits and Behaviour na University College w Londynie.
May-Britt Moser urodziła się w Norwegii w 1963 roku. Studiowała psychologię na Uniwersytecie w Oslo. Obecnie jest dyrektorem Centre for Neural Computation w Trondheim.
Edvard I. Moser urodził się w 1962 roku w Norwegii. Doktorat z neuropsychologii obronił na uniwersytecie w Oslo w 1995 roku. Obecnie jest dyrektorem Kavali Institute for System Neuroscience w Trondheim.
Fot.: www.bbc.co.uk
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
(przyznana 09.10.2014)
Akademia Szwedzka przyznała tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury Francuzowi Patrickowi Modiano za ?sztukę pamięci, którą przywołał najbardziej nieuchwytne losy ludzkie i odsłonił realia życia podczas okupacji?. Nagrodę stanowi suma 8 mln SEK (ok. 3,7 mln zł). W tym roku zgłoszono 210 nominacji, w tym polskie nazwiska, jednak Patricka Modiano uważano za jednego z faworytów.
Francuski pisarz urodził się w 1945 r. w Boulogne-Billancourt. W 1968 r. wydał debiutancką powieść ?La Place de l?Étoile?. Za książkę ?Les Boulevards de ceinture? otrzymał w 1972 r. nagrodę Akademii Francuskiej. W 1978 r. przyznano mu także Nagrodę Goncourtów za powieść pt.: ?Ulica Ciemnych Sklepików?. Kilka z powieści Modiano przetłumaczono na język polski. Według słów samego pisarza jego książki stanowią pewnego rodzaju autoterapię i przypominają tę samą fotografię obserwowaną z różnych ujęć.
Fot.: AP / Gallimard
Pokojowa Nagroda Nobla
(przyznana 10.10.2014)
Laureatami Pokojowej Nagrody Nobla za rok 2014 zostali Hindus Kailash Satyarthi oraz Pakistanka Malala Yousafzai. Przewodniczący Norweskiego Komitetu Noblowskiego Thorbjoern Jagland powiedział, że oboje zostali uhonorowani za “walkę z ciemiężeniem dzieci i młodych ludzi oraz o prawo wszystkich dzieci do nauki”. “Przyczynia się ona do rozwijania “braterstwa między narodami”, które Alfred Nobel wymienia w swoim testamencie jako jedno z kryteriów Pokojowej Nagrody Nobla” – czytamy w uzasadnieniu nagrody.
“Mimo młodego wieku Malala już walczyła przez kilka lat o prawo dziewcząt do edukacji i na swoim przykładzie pokazała, że dzieci i młodzież także mogą przyczynić się do poprawy swojej sytuacji. Robiła to w bardzo niebezpiecznych okolicznościach” – napisał Komitet w uzasadnieniu. Nazwał nastolatkę “główną orędowniczką prawa dziewcząt do edukacji”.
Kailash Satyarthi to z kolei 60-letni indyjski obrońca praw dzieci, który w latach 80. porzucił karierę inżyniera, by sprzeciwić się wykorzystywaniu pracy nieletnich. Aktywista przyczynił się też do tworzenia wielu ważnych międzynarodowych konwencji dotyczących praw dzieci.
– To honor dla tych wszystkich cierpiących niewolnictwo dzieci – powiedział już po przyznaniu nagrody Satyarthi, dedykując swoją nagrodę dzieciom-niewolnikom i ofiarom handlu ludźmi.
Nagroda Szwedzkiego Banku Narodowego im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii
(przyznana 13.10.2014)
Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała nagrodę Szwedzkiego Banku Narodowego im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (popularnie zwaną Nagrodą Nobla) francuskiemu profesorowi ekonomii Jean Tirole za ?analizę siły i regulacji rynku?.
Urodzony w 1953 roku, Tirole otrzymał w 1981 r. tytuł doktora na Massachusetts Institute of Technology. W latach 1984-1991 pracował tam jako profesor ekonomii. Następnie był dyrektorem Econometric Society, a potem European Economic Association. Wciąż związany z MIT, jest także m.in. członkiem Académie des Sciences morales et politiques, prezesem Fundacji Jean-Jacques Laffont oraz dyrektorem naukowym Industrial Economics Institute w Tuluzie. Specjalizuje się w organizacji przemysłu, teorii gier, finansach i bankowości, jak również ekonomii i psychologii.
Źródła: www.nobelprize.org, www.tvn24.pl, www.gazeta.pl, www.polskatimes.pl
