Komisja Nagrody im. Alfreda Nobla, jak co roku w październiku, przedstawiła listę laureatów w sześciu kategoriach za wybitne zasługi dla ludzkości. Dziedziny, wśród których wyróżnia się laureatów to: fizyka, chemia, fizjologia lub medycyna, literatura oraz Pokojowa Nagroda Nobla, która jako jedna przyznawana jest w Oslo w Norwegii. Natomiast ostatnią kategorią, niewymienioną w testamencie Alfreda Nobla to ekonomia, którą rozdaje Bank Szwecji.
Tegoroczni laureaci w poszczególnych dziedzinach to:
- Fizyka: John J. Hopfield i Geoffrey E. Hinton za uczenie maszynowe z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych, będące podwaliną sztucznej inteligencji (AI),
- Chemia: David Baker za obliczeniowe projektowanie białek oraz Demis Hassabis i John M. Jumper za przewidywanie struktury białek,
- Ekonomia: Daron Acemoglu, Simon Johnson i James A. Robinson za badania nad tym, jak powstają instytucje i jak wpływają na dobrobyt,
- Medycyna lub fizjologia: Victor Ambros i Gary Ruvkun za odkrycie tzw. mikroRNA i jego roli w regulacji działania genów w komórce,
- Literacka Nagroda Nobla: Han Kang za intensywną prozę poetycką, która mierzy się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia,
- Pokojowa Nagrda Nobla: japońska organizacja Nihon Hidankyō za wysiłki na rzecz stworzenia świata wolnego od broni jądrowej i za pokazanie poprzez zeznania świadków, że broń jądrowa nigdy nie może zostać ponownie użyta.
Zwracamy szczególną uwagę na Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii:
Nagroda Nobla w ekonomii wyjątkowo na czasie. Oto dlaczego trzeba dbać o instytucje
Badania noblistów w dziedzinie ekonomii pokazują m.in., jak długotrwale kosztowne gospodarczo może być niszczenie instytucji dla bieżących korzyści politycznych. O wynikach tych badań i szczególnym znaczeniu tegorocznej nagrody pisze dr Łukasz Rachel, adiunkt na University College London
Tegoroczna nagroda została przyznana trzem wybitnym naukowcom: Daronowi Acemoglu, Simonowi Johnsonowi (obydwaj pracują na Massachussetts Institute of Technology w Bostonie) i Jamesowi Robinsonowi (Uniwersytet Chicagowski), za ich przełomowe badania nad wpływem instytucji na dobrobyt społeczeństw. Ich badania dotyczą fundamentalnych i absolutnie pierwszorzędnych pytań w ekonomii, mianowicie dlaczego niektóre państwa są bogate, a inne biedne, i jak to się dzieje, że niektóre gospodarki pną się w rankingach dobrobytu do góry, a inne spadają w dół.
Ich przełomowe prace pokazują jak instytucje polityczne oraz gospodarcze, ukształtowane przez długie procesy historyczne, wpływają na współczesne różnice między państwami. A te są olbrzymie – dzisiaj mieszkańcy najbogatszych 20 proc. państw świata mają około 30 razy wyższy dochód niż ci, którzy zamieszkują 20 proc. najbiedniejszych państw.
Dzięki badaniom nagrodzonej trójki zrozumieliśmy, że zjawiska, które z pozoru wydają się wynikać z geografii lub kultury, w rzeczywistości są wynikiem decyzji instytucjonalnych, często podjętych setki lat temu. Jak te instytucje powstają, zmieniają się i utrwalają, jest kluczowym zagadnieniem dla każdego, kto pragnie zrozumieć dynamikę rozwoju społeczeństw. Co więcej, badania dzisiejszych Noblistów niosą za sobą niezwykle ważne wnioski, jeśli chodzi o politykę państwa. Pokazują, że walka o wolne, demokratyczne, inkluzywne, przyjazne i sprawiedliwe instytucje jest walką nie tylko o ład prawny i konstytucyjny, ale ma też decydujący wpływ na długoterminowy rozwój gospodarczy i poziom życia.
Nagrody Nobla są wręczane laureatom 10 grudnia, w rocznicę śmierci Nobla, a wręcza je król Szwecji Karol XVI Gustaw w sali koncertowej (szw. Konserthuset) w Sztokholmie. Transmisję w języku szwedzkim można śledzić w telewizji SVT, natomiast w Polsce wszystkie relacje i wejścia na żywo ze Sztokholmu i Oslo widzowie obejrzą w TVP Nauka i TVP Kultura.
https://www.nobelprize.org/all-nobel-prizes-2024/,
svt.se, 
oko.press
